Zdanie okolicznikowe sposobu ze spójnikami indem, dadurch dass, anstatt dass, statt dass i ohne dass

Zdanie okolicznikowe sposobu (Modalsatz) odpowiada m. in. na pytania: wie? (jak?), auf welche Weise? (w jaki sposób?), in welchem Maße? (w jakim stopniu?).
W przypadku treści twierdzących jest poprzedzone spójnikami indem, dadurch dass. W przypadku treści przeczących poprzedzają je spójniki anstatt dass / statt dass, ohne dass lub występuje konstrukcja bezokolicznikowa ohne zu / anstatt zu / statt zu.

indem / dadurch, dass

Zdanie ze spójnikami indem / dadurch dass tłumaczymy na język polski, używając imiesłowu współczesnego, który kończy się na -ąc.

Er hat die Prüfung bestanden, indem er viel lernte. (Zdał egzamin, dużo się ucząc)

Indem er viel lernte, hat er die Prüfung bestanden. (Dużo się ucząc, zdał egzamin)

Er hat die Prüfung bestanden, dadurch dass er viel lernte. (Zdał egzamin, dużo się ucząc)

Dadurch dass er viel lernte, hat er die Prüfung bestanden. (Dużo się ucząc, zdał egzamin)

(an)statt dass / (an)statt zu

Zdania ze spójnikami (an)statt dass / (an)statt zu tłumaczymy na język polski za pomocą zdań ze słowem zamiast.

Dieser Student sah den ganzen Abend fern, anstatt dass er für die Prüfung lernte. (Ten student przez cały wieczór oglądał telewizję, zamiast uczyć się na egzamin)

Statt dass er für die Prüfung lernte, sah dieser Student den ganzen Abend fern.
(Zamiast uczyć się do egzaminu, ten student oglądał cały wieczór telewizję)

Zdania ze spójnikami (an)statt dass / (an)statt mają ten sam podmiot zarówno w zdaniu podrzędnym jak i nadrzędnym, więc można je zastąpić konstrukcją bezokolicznikową anstatt …zu /  statt…zu.

Dieser Student sah den ganzen Abend fern, anstatt für die Prüfung zu lernen.(Ten student przez cały wieczór oglądał telewizję, zamiast uczyć się do egzaminu)

Statt für die Prüfung zu lernen, sah dieser Student den ganzen Abend fern.(Zamiast uczyć się do egzaminu, ten student oglądał cały wieczór telewizję)

ohne dass / ohne zu

Zdania ze spójnikiem ohne dass / ohne zu  tłumaczymy na język polski za pomocą imiesłowu współczesnego zakończonego na -ąc w formie przeczącej lub imiesłowu uprzedniego zakończonego na – wszy, -łszy w formie przeczącej.

Dieser Junge ging auf die Party, ohne dass er es seinen Eltern sagte. (Ten chłopiec poszedł na imprezę, nie mówiąc o tym rodzicom)

Jeśli zdanie nadrzędne i podrzędne mają ten sam podmiot, to można je zastąpić konstrukcją bezokolicznikową ohne… zu

Dieser Junge ging auf die Party, ohne es seinen Eltern zu sagen. (Ten chłopiec poszedł na imprezę, nie mówiąc o tym rodzicom)